Laser leczenie ran i owrzodzeń
laser to akronim pochodzący od angielskiej nazwy light amplification by stimulated emission of radiation – wzmocnienie światła przez stymulowaną, wymuszoną emisję promieniowania. Laser jest generatorem światła wykorzystującym zjawisko emisji wymuszonej. W medycynie stosowanie światła ma długą historię, natomiast użycie do terapii promieniowania laserowego jest stosunkowo młodą, ale intensywnie rozwijającą się metodą. Prekursorem w tej dziedzinie jest dr Andre Mester z Węgier, który w 1969 roku zajmował się biostymulacją przemian biologicznych oraz leczeniem ran i owrzodzeń.
W leczeniu przewlekłych ran wykorzystuje się lasery nisko- i średnioenergetyczne o mocy wyjściowej do 400mW (zazwyczaj od 10mW do 120mW) Do najpopularniejszych zalicza się helowo-neonowy (He-Ne) o długości fali 632,8 nm, galowo-aluminiowo-arsenowy (GaAlAs) o długości fali 810 nm, 820 nm i 830 nm, a także galowo-arse- nowy (GaAs) o długości fali 904 nm. Nieco rzadziej korzysta się z lasera rubinowego (Rb) o długości fali 694 nm. Stosuje się wiązkę ciągłą lub impulsową (do 5000 Hz). W większości przypadków optymalna dawka promieniowania leczniczego zawarta jest w granicach 1-10 J/cm 2 (na ogół 4 J/cm 2 ).
Opisywane wzmożone zdolności regeneracyjne odnoszą się głównie do tkanki łącznej i nabłonkowej. Głównym mechanizmem regeneracji jest przyśpieszona proliferacja komórek – możliwe jest to dzięki zwiększeniu ich metabolizmu.
Na poziomie tkanki pod wpływem promieniowania laserowego dochodzi do:
– wzrostu stężenia hormonów (adrenaliny, noradrenaliny, histaminy, serotoniny),
– przyśpieszenia wzrostu włókien nerwowych i ich mielinizacji (w miejscu uszkodzenia),
– poprawy mikrokrążenia, zwiększenia przepływu krwi (zwiększenie waskularyzacji,
rozszerzenie naczyń),
– poprawy mikrokrążenia chłonki, zwiększenia średnicy naczyń limfatycznych,
– zwiększenia liczby erytrocytów z podwyższeniem ich oporności osmotycznej
oraz poprawa przenoszenia tlenu przez erytrocyty,
– uaktywnienie działania szpiku kostnego,
– zmniejszenie skłonności trombocytów do agresji.
Ważnym efektem biostymulacji laserowej jest wpływ na osteoblasty, których aktywność warunkuje regenerację tkanki kostnej, niezależnie od etiologii jej uszkodzenia. Rośnie poziom wapnia, fosforu i gęstość beleczek kostnych oraz macierz komórkowa chondrocytów. W tkance mięśniowej poprzecznie prążkowanej zaobserwowano przyrost liczby i objętości miocytów oraz ich szybsze dojrzewanie. Naświetlanie odnerwionych włókien mięśniowych wydłuża czas ich przeżycia o 15%. Działanie immunopresyjne (w leczeniu chorób reumatycznych) powoduje spadek aktywności limfocytów T, hamowanie namnażania limfocytów, zmniejszenie poziomu kompleksów immunologicznych i produkcji przeciwciał. Reakcją tkanek na niskoenergetyczną terapię laserową jest miejscowe podniesienie bariery immunologicznej. Prowadzi to do większej aktywności fagocytarnej makrofagów i neutrofilów. Przyśpieszenie regeneracji tkanek związane jest z aktywacją neoangiogenezy, która warunkuje prawidłowe gojenie się ran oraz ze wzrostem ciśnienia parcjalnego tlenu w tkankach. Podwyższenie poziomu serotoniny w podwzgórzu przyśpiesza gojenie się ran i owrzodzeń. Następuje stymulacja fibroblastów i zwiększa się produkcja kolagenu – wzrosta ziarninowanie i obkurczają się blizny. Nie zabserwowano wzrostu komórek nowotworowych pod wpływem promieniowania laserowego. Podejrzenie choroby nowotworowej jest jednak przeciwwskazaniem do laseroterapii.
